Breyta þarf gjaldþrotalögum, endurskoða greiðslumat og afnema verðtryggingu.

Í fyrsta lagi þarf að taka gjaldþrotalögin í gegn og breyta þeim þannig að fólk komist af stað aftur í lífinu því algjör forsendubrestur hefur orðið hjá skuldurum vegna banka og ríkisstjórna landsins. Við þurfum að fá fólk af stað aftur og því þarf að breyta lögum og stytta fyrningartíma skulda mikið. Mikið hefur verið rætt um að ábyrgðarmannakerfið væri orðið úrelt og viðskipti ættu að vera eingöngu á milli lántakanda og lánveitenda og þar með tryggingar líka.

Nú vil ég koma inn á furðulegt fyrirbæri sem hefur verið við lýði á Íslandi þrátt fyrir að það eigi engan rétt á sér og er ég þar að tala um svokallað greiðslumat sem er ein mesta fásinna sem hér hefur verið tekin upp. Þetta mat á vissan rétt á sér í löndum þar sem verðtrygging er ekki til staðar og vaxtastig nokkuð stöðugt en greiðslumat gerir ekkert gagn á Íslandi.

Tökum dæmi: Þú ferð í bankann þinn og ferð í greiðslumat og bankinn metur það þannig að þú getir greitt 80.000 kr á mánuði af húsnæðisláni og þú slærð til og kaupir húsnæði. Jú fyrsta greiðslan er 80.000 en síðan hækkar verðbólgan og lánið ríkur upp með henni og eftir tvö ár er greiðslubyrgðin komin í 130.000 og höfuðstóllinn hefur hækkað myndarlega líka. Svo er það annað mál hvort húsnæðið hefur hækkað eða lækkað, það veit enginn og það veit enginn hver greiðslubyrgði af húsnæðisláni er til lengri tíma litið og því er greiðslumat  bara hlægileg aðgerð sem gengur ekki upp á Íslandi.

Ég ræddi við einnkunningja minn sem bjó í Noregi í nokkur ár og sagði hann mér að kerfið þar væri þannig að þú ert í viðskiptum með allt þitt við ákveðinn banka eða sparisjóð og ef þú ætlar að kaupa bifreið eða húsnæði eða jafnvel bara leiga húsnæði þá fer bankinn nákvæmlega yfir öll þín útgjöld og tekjur og síðan færð þú svar við því hvað þú mátt skuldsetja þig mikið og þá er búið að taka tillit til þess að þú eigir fyrir öllum útgjöldum mánaðarins, sumarfríi o.s.f.v og síðan færðu greiðsluplan sem stendur næstu árin, ekkert rugl, þú veist hvað þú þarft að greiða og búið mál og allar greiðslur af lánum eru skuldfærðar af launareikning mánaðarlega. Hugsið ykkur hvar við íslendingar stæðum í dag ef við hefðum getað tekið húsnæðislán hérna áður fyrr á föstum vöxtum (eðlilegum vöxtum) og vitað hvað við þyrftum að greiða á mánuði næstu árin? Með góðri ábyrgri landsstjórn og án óðaverðbólgu verðbóta þá væru það hundruðir miljarða sem hefðu ekki tapast á undanförnun áratugum sem væru í dag í eigu almennings en ekki banka og íbúðalánasjóðs. Hérna þarf verulegar breytingar á öllum sviðum en það eru engin merki um að breitingar séu í sjónmáli, því miður.

Það er vitað að það kostar 94.miljónir að taka 20 miljóna verðtryggð lán til 40 ára, þú greiðir 114 miljónir í heildina miðað við 4% meðalverðbólgu og 5% vexti. Sumir verja þetta og segja að húsnæðið standi undir þessari hækkun lánsins en mér er spurn hvernig þeir reikna það út ef hérna er hrun á 10 ára fresti með tilheyrandi lækkunum á húsnæðisverði. Síðan þarf að taka tillit til þess að á 40 árum fer mikið af peningum í viðhald og svo koma afskriftir á húsnæðið líka. Ég veit um íbúð sem var keypt fyrir tíu árum síðan á 10 miljónir en það fást um 13 miljónir fyrir hana í dag, það er ekki mikil hækkun miðað við verðbólguna.  

Lög afnámu ekki sjálfskuldarábyrgð